Vrouwen zijn geen kleine mannen, maar soms slikken ze wel hun medicijnen

Meer bijwerkingen, minder onderzoek bij vrouwen

Vrouwen ervaren vaak meer bijwerkingen van medicijnen dan mannen.¹ En dat is niet alleen omdat er biologische verschillen zijn. Een belangrijke reden is ook dat medicijnen vooral op mannen getest worden. En dan vooral op het ‘gemiddelde mannenlichaam’: een man van 70 kilo, zonder hormoonschommelingen of chronische aandoeningen. En als vrouwen wel meedoen aan medicijnenonderzoek, dan is de verhouding vaak niet gelijk aan het aandeel vrouwen dat de ziekte heeft waarvoor het medicijn wordt gebruikt.² En dat terwijl het vrouwenlichaam vaak toe kan met een lagere dosering. Het gevolg is dat vrouwen vaak een onnodig hoge dosering voorgeschreven krijgen, met daardoor ook onnodige bijwerkingen.

Het vrouwenlichaam is geen kleine versie van het mannenlichaam

Eerst maar eens de biologische verschillen. Het vrouwenlichaam is geen kleinere kopie van het mannenlichaam. Er zijn wezenlijke verschillen die invloed hebben op hoe medicijnen worden opgenomen, verspreid en afgebroken.

Vrouwen hebben gemiddeld meer vetweefsel en minder spiermassa dan mannen. Dit beïnvloedt hoe medicijnen zich verspreiden in het lichaam.
De werking van lever en nieren kan verschillen. En dat bepaalt hoe snel medicijnen worden afgebroken of uitgescheiden.
Bij vrouwen zijn er meer hormonale schommelingen, zoals de menstruatiecyclus, zwangerschap en de overgang. Deze kunnen de opname van medicijnen in het lichaam beïnvloeden.

Vrouwen krijgen vaak een te hoge dosering

Ondanks de biologische verschillen zijn medicijnen nog steeds vooral gebaseerd op mannelijke proefpersonen. De dosering die daaruit voortkomt, is dus zelden optimaal voor vrouwen. Zo bleek uit onderzoek van het UMC Groningen dat vrouwen met hartfalen vaak toe kunnen met een lagere dosis medicijnen dan mannen.³

Wat zijn de gevolgen?

De gevolgen van deze blinde vlek zijn niet theoretisch – ze zijn merkbaar in het dagelijks leven van veel vrouwen. Dat speelt zeker op het gebied van hartmedicatie. Bijvoorbeeld bij betablokkers hebben vrouwen meer last van bijwerkingen zoals vermoeidheid.⁴ Bij statines ervaren vrouwen vaker spierpijn.⁵ En bijvoorbeeld bloedverdunners geven een verhoogd risico op bloedingen rond de menopauze.⁶

Hoe weten we dit eigenlijk?

Als vrouwen minder vaak meedoen aan medisch onderzoek, hoe weten we dan dat ze meer bijwerkingen ervaren? Een belangrijke bron van informatie is Lareb, waar bijwerkingen gemeld worden. Ook worden er wel analyses achteraf gedaan, bijvoorbeeld via bestaande registraties bij huisartsen of ziekenhuizen. Maar dit zijn dus analyses achteraf, en je zou willen dat vrouwen al vanaf het ontwikkelen van de medicatie beter meegenomen worden in de analyses.

Het begint te veranderen, maar we zijn er nog niet

Er is vooruitgang.⁷ Steeds vaker wordt geëist dat medicijnen óók getest worden bij vrouwen, en dat sekseverschillen in onderzoeksresultaten worden benoemd. Maar zolang vrouwen nog ondervertegenwoordigd zijn in klinisch onderzoek, blijft de dosering gebaseerd op gemiddelden die niet voor hen gelden.

Wat kun je zelf doen als vrouw?

Meld bijwerkingen altijd aan je arts en bij Lareb. Zo help je mee aan beter inzicht van de werking van medicatie op het vrouwenlichaam.
Bespreek of een lagere dosis mogelijk is. Het kan soms een zoektocht zijn naar de juiste combinatie van medicijnen en doseringen die enkele maanden kan duren. Maar als dit leidt tot een optimale werking en minimale bijwerkingen, dan loont die zoektocht wel.
Doe mee aan wetenschappelijk onderzoek als je de kans krijgt.

Je lichaam serieus nemen is geen luxe

Dat medicijnen anders kunnen werken bij vrouwen is geen bijzaak, maar een medisch feit. Als vrouw mag je kritisch zijn, vragen stellen en je eigen lichaam serieus nemen. Want een lagere dosis of een ander medicijn kan het verschil maken tussen leven met klachten of leven met kwaliteit.

Tekst: Annemiek Hutten / Het Vrouwenhart Spreekt

Afbeelding: Freepik

Deze tekst is bedoeld om een korte en leesbare uitleg te geven over man/vrouw-verschillen bij medicijngebruik, en is nadrukkelijk níet als medisch advies bedoeld. Neem voor vragen over uw individuele situatie altijd contact op met uw behandelend arts.

Alle artikelen op deze website zijn eigendom van Het Vrouwenhart Spreekt. We stellen het op prijs als u deze zoveel mogelijk deelt, zodat de verhalen en ervaringen van de vrouwenhartpatiënten gehoord worden. Graag wel vanuit deze pagina, zodat de bron duidelijk is. Wilt u (delen van) deze tekst kopiëren om ergens anders te plaatsen? Neem dan s.v.p. contact op via het contactformulier op deze website.

Delen via