IST staat voor Inappropriate Sinus Tachycardia. In Nederland wordt soms de term ongepaste sinustachycardie gebruikt. Dit is een aandoening waarbij de hartslag abnormaal snel is, zelfs in rust of bij minimale inspanning, zonder duidelijke oorzaak zoals lichamelijke inspanning, koorts of een onderliggende medische aandoening. Het is een relatief zeldzame, maar vaak invaliderende hartritmestoornis die voortkomt uit de sinusknoop, het natuurlijke pacemakercentrum van het hart.
Symptomen van IST
- een aanhoudend hoge hartslag (meer dan 100 slagen per minuut in rust)
- hartkloppingen of een gevoel van een bonzend of snel kloppend hart
- duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd
- vermoeidheid, zelfs na lichte fysieke inspanning
- kortademigheid
- pijn op de borst of een drukkend gevoel
- angst of nervositeit, wat soms lijkt op paniekaanvallen
Oorzaken en risicofactoren
De exacte oorzaak van IST is (nog) niet bekend. Bij veel patiënten wordt ook geen oorzaak gevonden. Er zijn verschillende mechanismen die hierin een rol kunnen spelen:
- verhoogde gevoeligheid van de sinusknoop
- autonome disfunctie; een ontregeling van het autonome zenuwstelsel, met een overmatige activiteit van het sympathische zenuwstelsel (‘vecht-of-vluchtrespons’)
- hormonale invloeden
Jonge vrouwen
IST komt vooral voor bij jonge volwassenen, met een piek in de leeftijd van 15 tot 50 jaar. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. IST wordt soms verward met POTS; een aandoening die ook gepaard gaat met een verhoogde hartslag, en die ook vooral bij jonge vrouwen voorkomt. Verderop in dit artikel wordt het verschil tussen IST en POTS uitgelegd.
Is IST een hartritmestoornis?
IST wordt beschouwd als een functionele hartritmestoornis, omdat het direct verband houdt met een verhoogde activiteit van de sinusknoop1. De ritmestoornis is niet structureel, wat betekent dat het hart normaal functioneert qua pompkracht en elektrische geleiding, maar de snelheid waarmee de sinusknoop signalen afgeeft is abnormaal hoog. Omdat de verhoogde hartslag ontstaat in de sinusknoop en het ritme meestal regelmatig is, wordt IST geclassificeerd als een sinusaritmie of een tachycardie in het sinusritme.
Diagnose van IST
Voordat de diagnose IST gesteld wordt, moeten eerst andere oorzaken worden uitgesloten, zoals bijvoorbeeld schildklierproblemen of bloedarmoede. Voor de diagnose wordt gebruik gemaakt van:
- anamnese en lichamelijk onderzoek
- ECG (Electrocardiogram)
- holtermonitoring
- inspanningsonderzoek
- uitsluiting van andere oorzaken, zoals bloedarmoede, hyperthyreoïdie, of onderliggende hartritmestoornissen
Behandeling van IST
De behandeling van IST is gericht op het verminderen van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven.
Leefstijlaanpassingen
- Vermijden van triggers zoals cafeïne, nicotine, en alcohol
- Stressmanagement en voldoende rust
- Regelmatige, matige lichaamsbeweging
Medicatie
- Bètablokkers; om de hartslag te vertragen.
- Calciumantagonisten; voor hartslag- en bloeddrukcontrole
- Ivabradine; een specifiek medicijn dat de sinusknoopactiviteit vermindert zonder de bloeddruk te verlagen
Invasieve behandelingen
Bij ernstige gevallen kan een katheterablatie worden overwogen om de overactieve sinusknoop gedeeltelijk ‘uit te schakelen’. Dit wordt echter alleen gedaan als andere behandelingen niet effectief zijn, omdat het risico’s met zich meebrengt.
Verschil tussen IST en POTS
POTS staat voor Posturale Orthostatische Tachycardiesydroom. Bij deze aandoening stijgt de hartslag snel (meer dan 30 slagen per minuut) zodra de patiënt gaat staan.
IST en POTS worden soms met elkaar verward, omdat beide aandoeningen gepaard gaan met een hoge hartslag. Het belangrijkste verschil is dat bij IST de verhoogde hartslag onafhankelijk is van de lichaamshouding, terwijl bij POTS de hartslag specifiek toeneemt bij opstaan. Beide aandoeningen kunnen invaliderend zijn, maar er zijn grote verschillen in de onderliggende mechanismen, en daarmee ook in de behandeling.
Bij IST is de sinusknoop overactief, wat leidt tot een onverklaarbare en aanhoudend verhoogde hartslag, zelfs in rust of bij minimale inspanning. De verhoogde hartslag staat los van de lichaamshouding. Bij POTS is de verhoogde hartslag specifiek gelinkt aan een verandering in houding, zoals het opstaan vanuit een zittende of liggende positie. Deze aandoening wordt vaak geassocieerd met een ontregeling van het autonome zenuwstelsel (dysautonomie), wat problemen veroorzaakt met het reguleren van de bloeddruk en doorbloeding. POTS wordt daarom ook niet beschouwd als een hartritmestoornis, maar als een vorm van dysautonomie2.
Tekst: Annemiek Hutten / Het Vrouwenhart Spreekt
Deze tekst is bedoeld om een korte en leesbare uitleg te geven over IST, en is nadrukkelijk níet als medisch advies bedoeld. Neem voor vragen over uw individuele situatie altijd contact op met uw behandelend arts.
Alle artikelen op deze website zijn eigendom van Het Vrouwenhart Spreekt. We stellen het op prijs als u deze zoveel mogelijk deelt, zodat de verhalen en ervaringen van de vrouwenhartpatiënten gehoord worden. Graag wel vanuit deze pagina, zodat de bron duidelijk is. Wilt u (delen van) deze tekst kopiëren om ergens anders te plaatsen? Neem dan s.v.p. contact op via het contactformulier op deze website.