Cholesterol is een vetachtige stof die essentieel is voor verschillende processen in het lichaam, zoals het opbouwen van celmembranen en het aanmaken van hormonen en vitamines. Omdat cholesterol niet oplost in bloed, wordt het door het lichaam vervoerd in kleine pakketjes die lipoproteïnen worden genoemd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘goed’ en slecht cholesterol. Dit onderscheid heeft te maken met het type lipoproteïne dat het cholesterol transporteert en het effect ervan op je gezondheid.
Goed en slecht cholesterol
Er zijn dus twee soorten cholesterol: LDL (slecht cholesterol) en HDL (goed cholesterol)1. Het streven is naar zo weinig mogelijk LDL en zoveel mogelijk HDL. Of eigenlijk naar een optimale verhouding (ratio) tussen die twee.
Slecht cholesterol (LDL)
Low-Density Lipoprotein, afgekort tot LDL, transporteert cholesterol vanuit de lever naar de cellen in het lichaam, waar het wordt gebruikt voor energie en reparatie. LDL wordt ‘slecht’ genoemd, omdat het zich kan ophopen in de wanden van de bloedvaten. Dit leidt tot de vorming van plaques, een proces dat atherosclerose wordt genoemd. Deze plaques kunnen bloedvaten vernauwen en verstijven. Daardoor kan bijvoorbeeld een hartinfarct of beroerte ontstaan.
Goed cholesterol (HDL)
High-Density Lipoprotein, afgekort tot HDL, haalt overtollig cholesterol uit het bloed en de wanden van bloedvaten en transporteert het terug naar de lever. Daar wordt het afgebroken en uit het lichaam verwijderd via gal. HDL is ‘goed’, omdat het overtollig cholesterol verwijdert. Daardoor vermindert het risico op de vorming van plaques en blijft het bloedvatenstelsel gezond.
Verschillen tussen slecht en goed cholesterol
In de tabel hieronder wordt het verschil tussen LDL en HDL kort samengevat. Let op: de streefwaardes zijn algemene normen. Bij mensen met een verhoogd risico, zoals mensen die eerder een hartinfarct of beroerte hebben gehad, worden andere (strengere) streefwaardes aangehouden.
| Soort cholesterol | LDL (slecht) | HDL (goed) |
| Rol | Vervoert cholesterol naar de cellen | Verwijdert overtollig cholesterol |
| Risico | Kan plaques in bloedvaten veroorzaken | Helpt plaques te verminderen |
| Streefwaarde | Moet laag zijn (ideaal < 2,6) Voor patiënten in risicogroep lagere streefwaarde ( < 1,8) | Moet hoog zijn (ideaal > 1,0-1,5) |
Totaal cholesterol
Op basis van het LDL en HDL wordt het totaal cholesterol bepaald. Dit bestaat uit het LDL (slecht) + HDL (goed) + VLDL.2
Cholesterolratio
Bij het bepalen van de cholesterolwaarden wordt gekeken naar de zgn. cholesterolratio. Dit is zeg maar de verhouding tussen ‘slechte’ en ‘goede’ cholesterol. Bij de totale cholesterol/HDL ratio wordt het totale cholesterol gedeeld door de HDL-cholesterol. Een ratio onder de 5 wordt dan als goed beschouwd; een ratio onder de 3,5 is ideaal. Ook hier geldt dat artsen soms verschillende normen hanteren, afhankelijk van individuele risicofactoren.
Zelf je cholesterol beïnvloeden
De hoeveelheid cholesterol wordt voor een belangrijk deel bepaald door de leefstijl. Roken, weinig lichaamsbeweging en een eetpatroon met veel verzadigd vet kunnen leiden tot een ongunstige cholesterolbalans. Daarnaast speelt erfelijkheid een rol. Sommige mensen hebben een erfelijk verhoogd cholesterol. Deze aandoening wordt familiaire hypercholesterolemie (FH) genoemd.
Cholesterolverlagers
Soms lukt het niet om het cholesterol met leefstijl naar beneden te krijgen. Vanwege familiaire hypercholesterolemie bijvoorbeeld. Of omdat je tot een risicogroep behoort, bijvoorbeeld omdat je eerder al een hartinfarct of beroerte hebt gehad. Dan worden cholesterolverlagers voorgeschreven. Deze worden in de volksmond statines genoemd, omdat de namen allemaal op ‘statine’ eindigen (zoals simvastatine en atorvastatine). Meer informatie over statines is hier te vinden. Hier wordt een uitleg gegeven over de werking van statines, bijwerkingen en praktische tips voor het verminderen van die bijwerkingen.
Tekst: Annemiek Hutten (Het Vrouwenhart Spreekt) en Maxine Bosman (Hart in Shape)
Afbeelding: Freepik
Deze tekst is bedoeld om een korte en leesbare uitleg te geven over cholesterol, en is nadrukkelijk níet als medisch advies bedoeld. Neem voor vragen over uw individuele situatie altijd contact op met uw behandelend arts.
Alle artikelen op deze website zijn eigendom van Het Vrouwenhart Spreekt. We stellen het op prijs als u deze zoveel mogelijk deelt, zodat de verhalen en ervaringen van de vrouwenhartpatiënten gehoord worden. Graag wel vanuit deze pagina, zodat de bron duidelijk is. Wilt u (delen van) deze tekst kopiëren om ergens anders te plaatsen? Neem dan s.v.p. contact op via het contactformulier op deze website.
- Er zijn nog meer soorten cholesterol; echter vanwege de leesbaarheid beperken we ons hier tot de twee hoofdsoorten
- VLDL staat voor Very-Low-density-lipoprotein. Deze transporteert triglyceriden (vetten) van de lever naar de rest van het lichaam. Vanwege de leesbaarheid wordt VLDL hier verder niet besproken.