Bij pijn op de borst denken de meeste mensen aan dichtgeslibde kransslagaders door aderverkalking. Maar er bestaat ook een andere oorzaak: een tijdelijke kramp van de kransslagader, waardoor het hart even te weinig zuurstof krijgt. Deze vorm heet Prinzmetal (of ook wel vasospastische) angina pectoris.
Wat is Prinzmetal angina pectoris?
Prinzmetal angina pectoris ontstaat wanneer een kransslagader plotseling samentrekt (in een spasme). Daardoor stroomt er tijdelijk minder bloed naar de hartspier. Het bijzondere is dat de kransslagader bij onderzoek vaak normaal en open lijkt — er is dus geen blijvende vernauwing zoals bij klassieke angina pectoris.
De aandoening is genoemd naar de Amerikaanse cardioloog Myron Prinzmetal, die dit verschijnsel in 1959 beschreef. Het wordt beschouwd als een vorm van coronaire vaatdysfunctie: de bloedvaten van het hart reageren niet zoals ze zouden moeten.
Symptomen van Prinzmetal
De klachten lijken sterk op die van klassieke angina pectoris:
- Drukkende of beklemmende pijn op de borst, soms uitstralend naar arm, hals of kaak
- Treedt vaak in rust op, soms ’s nachts of in de vroege ochtend
- Kan gepaard gaan met zweten, misselijkheid of hartritmestoornissen
- De aanval duurt meestal enkele minuten tot een half uur en verdwijnt vaak na het nemen van nitroglycerine
Omdat de klachten in rust optreden, worden ze soms niet direct herkend als een hartprobleem.
Wat is de relatie tussen Prinzmetal en angina pectoris?
Prinzmetal is een subtype van angina pectoris. Het verschil zit in de oorzaak van het zuurstoftekort: bij klassieke angina is het meestal vernauwing door aderverkalking, bij Prinzmetal spasme van de kransslagader. Omdat het een subtype is, wordt het onder het brede begrip angina pectoris geschaard. Een belangrijk verschil is dat klassieke angina vooral bij inspanning of stress voorkomt, terwijl Prinzmetal-angina vaak in rust of ‘s nachts optreedt.
Wat is de relatie tussen Prinzmetal en coronaire vaatdysfunctie?
Prinzmetal angina pectoris valt onder de bredere groep van coronaire vaatdysfunctie. Dat betekent dat de bloedvaten van het hart niet goed kunnen verwijden of ontspannen. Er zijn twee hoofdvormen. Bij microvasculaire angina functioneren de kleinste bloedvaten niet goed. En bij Prinzmetal (vasospastische) angina trekt één van de grotere kransslagaders plotseling samen.
Verschillen tussen mannen en vrouwen bij Prinzmetal
Hoewel Prinzmetal angina pectoris bij zowel mannen als vrouwen voorkomt, zijn er duidelijke verschillen in presentatie en herkenning.
- Vrouwen hebben vaker coronaire vaatdysfunctie in het algemeen, vooral de microvasculaire vorm, maar kunnen ook Prinzmetal angina pectoris hebben.
- Hormonale invloeden, vooral van oestrogeen, lijken een rol te spelen in de gevoeligheid van de vaatwand voor spasmen.
- Roken, kou, stress, hyperventilatie en sommige medicijnen (zoals triptanen tegen migraine) kunnen aanvallen uitlokken.
- Omdat de kransslagaders bij onderzoek vaak ‘normaal’ lijken, worden de klachten bij vrouwen soms ten onrechte als stressgerelateerd bestempeld.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan lastig zijn, omdat het spasme vaak niet zichtbaar is bij standaardonderzoek. Bij de diagnose wordt gebruik gemaakt van de volgende middelen:
- ECG tijdens een aanval: tijdelijke veranderingen (ST-segment) wijzen op zuurstoftekort.
- Provocatietest tijdens hartkatheterisatie, waarbij met stoffen als acetylcholine wordt gekeken of een kramp optreedt.
- Geavanceerde beeldvorming om onderscheid te maken tussen microvasculaire en vasospastische vormen.
Behandeling
De behandeling is gericht op het voorkomen van spasmen en het verlichten van klachten. Belangrijke pijlers zijn:
- Calciumantagonisten ontspannen de vaatwand. Veelgebruikte calciumantagonisten zijn amlodipine, diltiazem, verapamil en nifedipine.
- Nitraten verwijden de bloedvaten en verlichten pijn op de borst. Veelgebruikte nitraten zijn nitroglycerine, isosorbidenitraat of isosorbidemononitraat.
- Stoppen met roken – nicotine is een sterke trigger.
- Vermijden van uitlokkende factoren zoals kou, stress, drugs (vooral cocaïne) of bepaalde medicatie.
Sommige bètablokkers kunnen de spasmen juist verergeren en worden daarom met voorzichtigheid gebruikt.
Leven met Prinzmetal angina pectoris
Met de juiste behandeling is de prognose meestal goed. De meeste patiënten zijn klachtenvrij of hebben slechts af en toe een aanval, al zijn er ook patiënten die ondanks medicatie aanvallen blijven houden. Wel is het belangrijk om de medicatie trouw te blijven nemen en bekende triggers te vermijden. Prinzmetal angina pectoris kan in sommige gevallen leiden tot ritmestoornissen of hartinfarcten als het niet goed onder controle is.
💡 Wat kun je zelf doen?
- Stoppen met roken
Nicotine is een van de sterkste prikkels voor vaatkramp. Stoppen is de meest effectieve maatregel die je zelf kunt nemen. - Herken en vermijd triggers
Kou, stress, hevige emoties, hyperventilatie, en bepaalde medicijnen (zoals sommige migrainemiddelen) kunnen aanvallen uitlokken. - Neem je medicijnen trouw in
Calciumantagonisten en nitraten werken het best als ze consequent worden gebruikt. Overleg altijd met je arts voordat je iets verandert. - Zorg voor ontspanning
Stress beïnvloedt de spanning van de bloedvaten. Ontspanningsoefeningen, ademhalingstraining en rustige lichaamsbeweging kunnen helpen. - Let op subtiele signalen
Vrouwen ervaren hartklachten soms anders dan mannen. Druk of een benauwd gevoel in de borst, kaak of rug kan ook op een vaatprobleem wijzen — vooral als het in rust optreedt. - Houd je controles goed bij
Regelmatige controles bij je cardioloog helpen om medicatie en leefstijl goed af te stemmen en complicaties te voorkomen.
Tekst: Annemiek Hutten / Het Vrouwenhart Spreekt
Afbeelding: Freepik
Deze tekst is bedoeld om een korte en leesbare uitleg te geven over Prinzmetal-angina, en is nadrukkelijk níet als medisch advies bedoeld. Neem voor vragen over uw individuele situatie altijd contact op met uw behandelend arts.
Alle artikelen op deze website zijn eigendom van Het Vrouwenhart Spreekt. We stellen het op prijs als u deze zoveel mogelijk deelt, zodat de verhalen en ervaringen van de vrouwenhartpatiënten gehoord worden. Graag wel vanuit deze pagina, zodat de bron duidelijk is. Wilt u (delen van) deze tekst kopiëren om ergens anders te plaatsen? Neem dan s.v.p. contact op via het contactformulier op deze website.