Hart- en vaatziekten worden vaak gezien als een typisch mannelijk probleem, maar in werkelijkheid vormen ze de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen. Opmerkelijk is dat de symptomen, diagnose en behandeling van hart- en vaatziekten bij vrouwen vaak verschillen van die bij mannen. Waarom is dat zo? Hieronder worden de belangrijkste verschillen toegelicht.
Anatomische en fysiologische verschillen
Het vrouwenhart verschilt op zich niet zoveel van het mannenhart. Het is alleen iets kleiner dan het mannenhart. Bij mannen kan het hart daardoor meer bloed rondpompen. Vrouwen kunnen dit weer compenseren doordat ze bij elke hartslag een hoger volume bloed het lichaam in pompen. Niet alleen de hartspier, maar ook de vaatjes er omheen (kransslagaderen) zijn kleiner bij vrouwen. Die kunnen daardoor eerder verstopt raken.
Daarnaast reageert het vrouwenhart anders op stress en fysieke belasting, wat van invloed kan zijn op diagnose en behandeling.
Hormonale invloeden
Oestrogenen, de belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen, hebben een beschermend effect op de bloedvaten. Dit helpt om de bloeddruk laag te houden en ontstekingen in de vaatwanden te verminderen. Na de overgang (menopauze) neemt de productie van oestrogeen sterk af. Daardoor neemt het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen aanzienlijk toe.
Verschillende symptomen
Bij mannen is een hartinfarct vaak herkenbaar door een drukkende pijn op de borst, uitstralend naar de arm. Vrouwen kunnen ook deze klachten ervaren, maar hebben vaker atypische symptomen zoals:
- Extreme vermoeidheid
- Kortademigheid
- Misselijkheid of braken
- Pijn tussen de schouderbladen, in de rug, kaak of nek
Overigens hebben mannen soms ook typische ‘vrouwenhart-symptomen’. En andersom kunnen vrouwen ook de klasieke risicofactoren hebben. Maar omdat er bij vrouwen vaker sprake is van atypische symptomen, worden hartinfarcten bij hen vaker over het hoofd gezien. Overigens kun je je afvragen of deze symptomen wel zo atypisch zijn als ze door veel vrouwen genoemd worden.
Verschillen in risicofactoren
Naast de bekende risicofactoren zoals hoge bloeddruk, roken en diabetes, spelen er bij vrouwen extra factoren mee.
- Zwangerschapscomplicaties, zoals pre-eclampsie, HELLP, hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap of zwangerschapsdiabetes, verhogen op latere leeftijd het risico op hartproblemen.
- Auto-immuunziekten, zoals reuma en lupus, komen vaker voor bij vrouwen en zijn sterk verbonden met een hoger risico op hart- en vaatziekten.
- Stress en depressie hebben een grotere invloed op het hart van vrouwen dan op dat van mannen.
Diagnoseproblemen
De standaardtesten voor hart- en vaatziekten, zoals een ECG of inspanningstest, zijn vooral gebaseerd op mannelijke patiënten. Vrouwen kunnen andere vormen van hartziekte hebben, zoals coronaire vaatdysfunctie of SCAD. Deze hartziektes zijn lastiger vast te stellen met traditionele testen. Daardoor duurt het bij vrouwen langer voordat ze een (juiste!) diagnose krijgen.
Communicatieverschillen in de spreekkamer
Naast de fysiologische verschillen zijn er ook communicatieverschillen die ertoe leiden dat hart- en vaatziekten bij vrouwen soms over het hoofd gezien worden. Vrouwen gebruiken vaak meer woorden om hun klachten te omschrijven. Kort door de bocht gezegd: mannen benoemen hun klachten als ‘pijn op de borst’, terwijl vrouwen hun klachten meer omschrijven als ‘moeheid’, ‘misselijkheid’ of ‘een drukkend gevoel’. Ook zijn vrouwen geneigd om hun klachten te bagatelliseren, of zelf al een verklaring voor hun klachten te geven (‘Ik heb het de afgelopen tijd ook heel druk gehad’).
Behandeling en medicatie
Veel geneesmiddelen en behandelmethoden zijn getest op mannelijke proefpersonen, waardoor ze niet altijd even effectief zijn voor vrouwen. Vrouwen hebben vaak meer last van bijwerkingen en kunnen vaak met een lagere dosering toe dan mannen. Ook reageren vrouwen anders op sommige soorten medicatie, zoals statines en antistollingsmiddelen. Daarnaast worden vrouwen minder vaak doorverwezen voor ingrepen zoals een bypassoperatie of dotterbehandeling.
Tekst: Annemiek Hutten / Het Vrouwenhart Spreekt
Uitgelichte afbeelding: Freepik
Afbeeldingen Typisch-atypisch en Vrouwspecifieke hartinfarcten, symptomen en risicofactoren: Maxine Bosman / Hart in Shape
Deze tekst is bedoeld om een korte en leesbare uitleg te geven over man/vrouw-verschillen bij hart- en vaatziekten, en is nadrukkelijk níet als medisch advies bedoeld. Neem voor vragen over uw individuele situatie altijd contact op met uw behandelend arts.
Alle artikelen op deze website zijn eigendom van Het Vrouwenhart Spreekt. We stellen het op prijs als u deze zoveel mogelijk deelt, zodat de verhalen en ervaringen van de vrouwenhartpatiënten gehoord worden. Graag wel vanuit deze pagina, zodat de bron duidelijk is. Wilt u (delen van) deze tekst kopiëren om ergens anders te plaatsen? Neem dan s.v.p. contact op via het contactformulier op deze website.